Historie

Al heel lang geldt het als een bijzonder sportieve prestatie om op één dag schaatsend alle elf Friese steden aan te doen: een afstand van bijna 200 kilometer.

Onder de honderden mannen en vrouwen die in de lange winter van 1890 op 1891 op eigen initiatief de tocht volbrachten, bevond zich ook sportpionier Willem ‘Pim’ Mulier. Hij nam het initiatief tot de eerste ‘georganiseerde’ Elfstedentocht. In 1909 schreef De Friesche IJsbond voor het eerst een Elfstedenwedstrijd uit.

De Friesche IJsbond wilde het bij deze ene keer laten, maar mr. M.E. Hepkema, jurist in Leeuwarden, vond dat deze vorm van schaatssport levensvatbaar was. Hij vond een aparte organisatie daarbij van belang. Enkele dagen daarna, op 15 januari 1909, richtte hij, samen met andere enthousiaste Friezen, de Vereniging De Friesche Elf Steden op. Het doel van de vereniging is het bevorderen van de ijssport in de provincie Fryslân en in het bijzonder, zo mogelijk jaarlijks, het organiseren van een elfstedentocht op de schaats. Mr. Hepkema was de eerste voorzitter (van 1909 tot 1947).

De Elfstedentocht bestaat uit een wedstrijd en een toertocht, die beide op dezelfde dag én langs dezelfde route plaatsvinden. Sinds 1909 is de tocht vijftien keer verreden.

Winnaars

Datum	Deelnemer	Woonplaats	Rijtijd
zaterdag 2 januari 1909	M. Hoekstra	Warga	13.50
woensdag 7 februari 1912	C.C.J. de Koning	Arnhem	11.40
zaterdag 27 januari 1917	C.C.J. de Koning	Arnhem	9.53
dinsdag 12 februari 1929	K. Leemburg	Leeuwarden	11.09
zaterdag 16 december 1933	A. de Vries	Dronrijp	9.05
	S. Castelein	Wartena
dinsdag 30 januari 1940	P. Keizer	De Lier	11.30
	A. Adema	Franeker
	C. Jongert	Alkmaar
	D. van der Duim	Warga
	S. Westra	Warmenhuizen
donderdag 6 februari 1941	A. Adema	Franeker	9.19
donderdag 22 januari 1942	S. de Groot	Weidum	8.44
zaterdag 8 februari 1947	J. van der Hoorn	Ter Aar	10.51
woensdag 3 februari 1954	J. van den Berg	Nijbeets	7.35
dinsdag 14 februari 1956	Geen prijs uitgereikt
vrijdag 18 januari 1963	R. Paping	Ommen	10.59
donderdag 21 februari 1985	E. van Benthem	St. Jansklooster	6.47
woensdag 26 februari 1986	E. van Benthem	St. Jansklooster	6.55
zaterdag 4 januari 1997	H. Angenent	Alphen a/d Rijn	6.49

Vrouwen in de wedstrijd

In 1985 konden er voor het eerst vrouwen aan de wedstrijd deelnemen. In dat jaar was de eerst aankomende vrouw Lenie van der Hoorn – Langelaan (07.33), in 1986 Tineke Dijkshoorn – Olsthoorn (07.55), in 1997 Klasina Seinstra (07.49). Vanaf de volgende tocht is er een aparte wedstrijd voor vrouwen. Er komt dan ook voor het eerst officieel een winnares.